Azərbaycan Mərkəzi Bankı (AMB) martın 17-də axşam saatlarında ölkədə fəaliyyət göstərən banklara məktub göndərib. Bu barədə “APA-Economics”ə bank sektorundakı mənbələr xəbər verib. Məlumatda bildirilir ki, AMB banklara internet bankinq vasitəsilə hüquqi şəxslərin fiziki şəxslərə köçürmə əməliyyatlarını məhdudlaşdırmağı tapşırıb.
“Hüquqi şəxslərdən nağdlaşdırma zamanı 1%-lik vergi tutulur. Beləliklə, hüquqi şəxslər fiziki şəxslərin (sahibkar olmayan – red.) hesabına köçürmə edərək vergidən yayına bilir. Mərkəzi Bankın bu addımı məhz vergidən yayınmanın qarşısını almağa hesablanıb”, – deyə həmsöhbətimiz qeyd edib.
Xatırladaq ki, Milli Məclisin 2016-cı il dekabrın 16-da “Nağdsız hesablaşmalar haqqında” qəbul etdiyi qanuna görə banklardan nağd pul vəsaitlərinin çıxarılmasının məhdudlaşdırılması məqsədilə Vergi Məcəlləsinin layihəsinə hüquqi şəxslər və fərdi sahibkarlar tərəfindən pul vəsaitlərinin nağd qaydada bank hesablarından çıxarılmasına görə banklar və poçt rabitəsinin milli operatorları tərəfindən 1% dərəcəsi ilə sadələşdirilmiş vergi tutulur.
“Yeni Müsavat”a açıqlamasında bu məlumatı dəyərləndirən iqtisadçı ekspert, bank sektoru üzrə mütəxəssis Əkrəm Həsənov Mərkəzi Bankın belə bir tapşırıq vermək səlahiyyətinin olmadığını bildirdi: “Belə bir məktubun olması şübhəlidir. Çünki Mərkəzi Bank artıq bir ildir ki, bank nəzarəti orqanı deyil və banklara belə göstərişlər verə bilməz. Həm də sözügedən nağdlaşdırmaya görə ödəmə mənbəyində 1 faiz dərəcəsi ilə vergini tutmayaraq qanunu ən çox pozan elə Mərkəzi Bankın özüdür. Belə ki, bankların da Mərkəzi Bankda müxbir bank hesabları var və oradan vaxtaşırı nağd pul çıxarırlar, amma Mərkəzi Bank həmin puldan 1% vergini tutmur və Vergilər Nazirliyi də buna göz yumur. Güman edirəm ki, belə xəbərləri banklar özləri yayır ki, müştəriləri hesablarındakı vəsaitləri çıxarmasın”.
Əkrəm Həsənov bu addımın səbəbini belə izah etdi: “Məlum olduğu kimi, bu gün banklarımızda ciddi likvidlik problemi var. Əmanətlər azalır, problemli kreditlər artır, banklara etibar edib orada pul saxlayan azdır. Odur ki, banklar min cür yolla müştərilərinə pul çıxarmağa mane olur. Əslində oxşar müraciəti banklara bank nəzarəti orqanı olan Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatası bayramdan əvvəl etmişdi və həmin xəbəri də banklar köçürmə əməliyyatlarına dair məhdudiyyət kimi qələmə verməyə çalışmışdı. Lakin Palata yalnız demişdi ki, belə köçürmələri şübhəli əməliyyat hesab etsəz, Palataya məlumat verin. Xatırladıram ki, Palata həmçinin maliyyə monitorinq orqanıdır. Yəni çirkli pulların yuyulması və terrorizmin maliyyələşdirilməsinə qarşı mübarizə aparır. Təbii, kimsə sırf vergidən yayınmaq üçün vəsaitini fiziki şəxslərə köçürürsə, bu, pozuntudur və tədbir görülməlidir. Amma indi gəlin baxaq görək ki, bu hansı halda baş verir. Hüquqi şəxs fiziki şəxsə hər hansı işə və ya xidmətə görə pul köçürürsə, burada ümumiyyətlə vergidən yayınmadan söhbət belə ola bilməz. Çünki həmin fiziki şəxs aldığı vəsaitdən gəlir vergisi ödəyəcək (azı 14% dərəcəsi ilə).
Deməli, yayınma yalnız vəsaitin bağışlanması halında ola bilər. Vergi Məcəlləsinə əsasən 1000 manatadək hədiyyədən vergi tutulmur. Tutaq ki, hüquqi şəxs hansısa fiziki şəxsə yardım məqsədilə 3000 manat köçürmə edib. Pulu alan 2000 manatdan 14% vergi ödəyəcək. Deməli, yenə də yayınma faktı yoxdur. Bəs 1000 manat və ya daha azı yardım edilibsə?
Bu halda vergi yoxdur və buna görə də ehtimal etmək olar ki, əslində “yardım”ın məqsədi vergidən yayınma olub. Yəni hüquqi şəxs vəsaiti fiziki şəxsə yardım məqsədilə köçürüb ki, fiziki şəxsin vasitəsilə vergi ödəmədən nağdlaşdırsın. Amma belə hallar müntəzəm baş vermirsə, yenə də vergidən yayınmanı sübut etmək çətindir\”.
Əkrəm Həsənov onu da vurğuladı ki, belə hallar tez-tez baş verirsə, həmin hüquqi şəxs haqqında Palataya məlumat verilməlidir: “Məgər hüquqi şəxs həqiqətən də kiməsə yardım edə bilməz? Amma belə hallar tez-tez baş verirsə, bu, vergidən yayınmadır. Buna görə də banklar tez-tez belə köçürmə edən hüquqi şəxslər haqda Palataya məlumat verməlidir ki, Palata həmin vəsaitin digər bankdakı aqibəti ilə maraqlana bilsin. Axı istisna deyil ki, pulu alan fiziki şəxs də onu nağdlaşdırmır və elə nağdsız qaydada xərcləyir. Burada heç bir yayınma yoxdur. Yəni hüquqi şəxsin fiziki şəxsə pul köçürmələri yalnız müəyyən hallarda vergidən yayınma məqsədi daşıya bilər və bu, sübut olunmalıdır. Ümumən belə köçürmələrin qadağan edilməsi mümkün deyil və qanunazidd olardı. Sadəcə, banklar qəsdən belə məktubları şişirdir və mənasını dəyişir ki, vəsaitləri çıxaran olmasın. Məsələn, eynilə bankların bir qismi hüquqi şəxslərə ayda 30000 manatdan çox pul nağdlaşdırmağa imkan vermir və ”Nağdsız hesablaşmalar haqqında, Qanuna istinad edirlər. Halbuki həmin qanunda nağdlaşdırmaya məhdudiyyət yoxdur. Nağd ödənişlərə limit var. Yəni hüquqi şəxs hesabından istədiyi qədər nağd pul çıxara bilər. Sadəcə, ayda yalnız onun 30000 (bəzi hüquqi şəxslər 15000) manatını nağd xərcləyə bilər. Amma banklar müştərilərini hətta bu məsələdə belə aldadır\”.
İnterpress.az
