– İstanbul metropol bələdiyyəsi deyəndə insanın gözünün qabağına bir şəhərin yox, bir dövlətin ən yüksək idarəçilik qurumu gəlir. Bələdiyyənizin mədəniyyət və sənət işlərinə verdiyi önəmi bildiyimə görə,söhbətə oradan başlamağın daha məntiqli olacağını düşünürəm…
– Dediyiniz kimi, İstanbul bələdiyyəsi dövlət qədər böyüklüyü, 30 ölkənin əhalisindən çox əhalisi olan bir metropolu idarə edən qurumdur. Şəhərimizin 8 min illik tarixi var. Yerin altındakı və üstündəki tarixi abidələriylə yer kürəsində əmsalına az rast gəlinən bir şəhərdən bəhs edirik. Prezidentimiz Rəcəb Tayyib Ərdoğanın İstanbul bələdiyyə başqanı olduğu dönəmdə burada mədəni inkişaf həmləsi edilmişdi. O həmlənin mayası tutmuş və meyvələri alınmışdı. Mən buradakı fəaliyyətimlə mədəniyyət idarəsinin rəisinə dəstək verirəm, idarə rəisimiz mənim də jurnalistika işinə yanında başladığım ağabəyim Əbdürrəhman Şəndir. Ondan əlavə, mən İstanbul bələdiyyəsində sosial media koordinatoruyam, bələdiyyəsinin sosial media fəaliyyətini mən yönləndirirəm. İstanbul bələdiyyəsinin mədəniyyət sahəsindəki həmləsinə hamımız öz fikir və layihələrimizlə dəstək veririk. Mən də Mövlananın məşhur “pərgər” metodundan yola çıxaraq, əvvəlcə bu torpaqlar, sonra coğrafiyamız, daha da önəmlisi qədim torpaqlarımızla- Türk dünyası, Balkanlarla yaxndan maraqlanıram. Oralardakı dəyərli şəxsləri və əsərləri Türkiyəyə tanıtmaq üçün əlimdən gələn hər şeyi etməyə çalışıram. Əlimdəki aynanı torpaqla vətəndaşlarımızın arasına qoyub, onları üzbəüz gətirməyi özümə borc bilirəm.
– Son vaxtlarda mərhum Əhməd Kabaklı, Arif Nihat Asya kimi ədəbiyyat adamlarının həyat və fəaliyyətinə dair önəmli tədbirlər keçirdiniz. Layihələri necə hazırlayıb necə həyata keçirirsiniz? Bu sahədəki təcrübənizi bizimlə də bölüşməyinizi xahiş edirəm.
– Mən siyasi konyukturaya uyğun heç bir layihəni hazırlamıram və o layihələrdə iştirak etmirəm. Mənim üçün əsas iş-bu torpaqlarda və Türk dünyasında dəyərlər yaratmış, öndə gedən ustaları xatırlatmaqdır, bunu özüm üçün əsas vəzifə bilirəm. Əlbəttə, insanlar yaşayarkən haqq etdikləri dəyəri görməlidirlər. Təəssüf ki, biz insanlara yaşayarkən haqq etdikləri dəyəri verə bilmirik. Mənim prinsipimə görə, qiymətli insanlara həyatda ikən layiq olduqları dəyərləri hiss etdirməliyik. Öləndən sonra isə onların tamamilə unudulmasına əngəl olmalıyıq. Məsələn, Əhməd Kabaklı 15 il əvvəl vəfat edib, Türkiyə və Türk dünyası üçün soyuq savaş dönəmində təkbaşına ordu kimi mübarizə aparmış bir adamdır. Qurduğu Türk Ədəbiyyatı Vəqfi hamımız üçün çox önəmli bir yer olsa da, ədəbiyyatçılardan başqa onu indi tanıyan çox az insan var. Vəfatının 15-ci ilində Əhməd Kabaklını dünyaya yenidən tanıtdırmağı təklif etdik. Mədəniyyət idarəmizin rəisi layihəmizi o dəqiqə təsdiq etdi və biz Əhməd Kabaklı ilə bağlı 2 tədbir keçirdik. Bu insanlar ən çətin dönəmlərdə Türkiyə və Türk dünyası üçün öz sözlərini deməkdən qorxmayıblar. Həbs ediliblər, onlara cəza verilib, ancaq öz idealları yolunda heç nədən çəkinməyiblər. Biz bu gün onların sayəsində rahat şəkildə yaza bilirik, ona görə daima onlara olan vəfa borcumuzu ödəməli və daşın üstünə yeni daşlar qoymalıyıq. Mərhum professor Turan Yazqanın vəfatının 3-cü ilində İstanbul bələdiyyəsi böyük tədbir keçirdi. O mərasimdə Ak Partidən, CHP-dən, MHP-dən təmsilçilər vardı. Arif Nihat Asya ilə bağlı keçirdiyimiz tədbir də həmçinin. Bunlar Türkiyə və Türk dünyası üçün bayraqlaşmış insanlardır. Yaxın günlərdə İstanbul metropol bələdiyyəsi Azərbaycanlı şair Sabir Rüstəmxanlının 70 illiyini qeyd edəcək, Rüstəmxanlının şeirlər kitabı bələdiyyəmizin mədəniyyət idarəsi tərəfindən çap ediləcək.
– Sovet vaxtında dövlət kitab nəşrinə dotasiya verirdi, şeir-nəsr kitabları 50-10 min tirajlarla çıxırdı. İndi isə Türk dünyasında çıxan kitabların ortalama tirajı 500 ədədi keçmir. İstanbul bələdiyyəsinin çıxardığı şeir kitablarının ortalama tirajı isə 10 mindir ki, bu da Türk dünyasına başqa bir örnəkdir. Bələdiyyələrin ədəbiyyata və sənətə verdiyi dəstəklə bağlı təcrübələrinizi Türk dünyasıyla hansı formalarda paylaşa bilərsiniz?
– Bu, çox gözəl sualdır. ”Türk ocaqları”nın 100-cü ilində “Türk ocaqları” İstanbul şöbəsinin başqanı Cəzmi Bayram ağabəyimizin başçılığı altında Azərbaycana getmiş, orada bir neçə gün toplantılar keçirmişdik. Danışanda hamımız çox gözəl danışırıq, ancaq danışdığımız şeylərin hamısı elə oradaca qaldı. Uzun-uzadı danışandan sonra heç kim bir-birini nə axtarır nə də soruşur. Qabaqlar Türkiyədə də belə idi. Ancaq bu cür olmamalıdır, biz ədəbiyyatdan-mədəniyyətdən-sənətdən bəhs edirik. Bütün bunlar olmadan bir millət, bir cəmiyyət necə formalaşa bilər? Bunları bir cəmiyyətin əlindən alsanız, o toplumun nə dəyəri olar? İstənilən bələdiyyə nə qədər gözəl bina tiksə də onun içində mədəniyyət ünsürləri yoxdursa, binanın heç bir dəyəri yoxdur. Kapitalizm bizə tələ qurur: biz qəbristanlıqlarımızı şəhərin mərkəzindən çıxarıb şəhərin kənarına aparırıq. İndi biz kimsə öləndə məzarlıqları axtarmağa başlayırıq. Mədəniyyətə dair fəaliyyətlər də bu cür oldu. Azərbaycan dinamik mədəniyyətə sahib ölkədir, köhnə və orta nəsildə sovet dönəmindən də qalma bir sənət-mədəniyyət ənənəsi var. Gənc nəslin isə ənənəvi mədəniyyətlə əlaqəsi itib, İstanbulun mərkəzi küçələrindəki gənclik nədirsə, Bakıda, Astanada da odur. Ona görə də Türkiyədəki “Mədəniyyətə dəyər verən bələdiyyəçilik” modelini Türk dünyasında yaymağımız lazımdır. Bunun üçün çox böyük pula da ehtiyac yoxdur. Buradakı idarə rəisimizi oralara dəvət etməyimiz, oradakıların buraya gəlməsi lazımdır. Təkrar köklərimizə dönməyimiz üçün bələdiyyələrin aktiv əməkdaşlığına böyük ehtiyac var. Bu baxımdan mən TÜRKSOY-un fəaliyyətini də qənaətbəxş saymıram. Məsələn, Bəxtiyar Vahabzadə ilə bağlı tədbirin birini İstanbulda, o birini Bakıda ortaq şəkildə keçirə bilərik. Biz buna həmişə hazırıq.
– Türk dilinin önəmli söz ustalarından biri olduğunuzu bilirik. Növbə öz əsərlərinizə gəldi…
– Hərbi litseydə oxudum, sonra musiqi təhsili aldım, ancaq heç birinə davam edə bilmədim. Çünki mənim könlüm daima ədəbiyyatda olub. Litseydə ikən gecə şeir yazanda müəllimim gördü, dəftərimi əlimdən aldı. Hərbi litsey olduğuna görə, məktəbdən qovulmalıydım. Ertəsi gün müəllim məni çağırıb dedi ki, şeirlər gözəl imiş. O gecə yata bilmədim, çünki atama xəbər getsəydi, çox üzüləcəkdi. Müəllimim dedi ki, bu işlər bu cür olmaz, dərgilərə şeir göndərirsənmi? Kənd uşağıyıq, dərgini hardan bilirik? Şənbə günü müəllimim icazəylə məni “Varlık” dərgisinə apardı, ilk şeirim də orada çıxdı. Çox önəmli ədəbiyyat dərgisi olan “Mavera”da şeirlərim-hekayələrim çıxmağa başlayandan sonra mən özümü bir daha ayrılmamaq şərtiylə ədəbiyyat mühitinin içərisində gördüm. 1991-ci ildə ilk şeir kitabım çap edildi. Bu günə qədər 7 şeir kitabım, 2 romanım, bir neçə araşdırma kitabım çıxıb. Kamal Tahir, Nəcib Fazil Qısakürəklə bağlı kitablar yazdım. Təxminən 20 kitabın müəllifiyəm. Ədəbiyyatı, şeiri, musiqini mənim həyatımdan çıxarsanız, heç nə qalmaz. Bu işlərdən heç bir maddi qarşılıq gözləmirəm. Jurnalistlik həyatımda da ədəbiyyat-sənət-mədəniyyətlə bağlı yazılar yazdım, daha sonra şöbə müdiri, redaktor oldum. Azərbaycanda və digər Türk dillərində kitablarımın çıxmasını istərdim, bu, mənim üçün dəyəri heç nə ilə ölçülə bilməyəcək sevinc olacaq. Əziz Qarabağ torpaqlarının işğal altında olması mənim içimdə bir yaradır. Biz Türk dünyasını dolaşmalı, təsirli toplantılar keçirməliyik. Niyə İstanbulda Azərbaycan şeir antologiyasını çap etməyək? Niyə Bakıda, Astanada, Kazanda, Bişkekdə Türk ədəbiyyatının yaxşı örnəklərini oxuculara təqdim etməyək? Biz ziyalılar yaşadığımız zəmanəyə cavabdehik. Yazarlarımız, şairlərimiz, musiqiçilərimiz “Biz qardaşıq!”- deyə hayqırmalıdırlar.
İnterpress.az
