Havanın çirklənməsi hər il 7 milyon insanın ölümünə səbəb olur və bütün dünya əhalisi çirkləndirilmiş hava şəraitində yaşamağa məhkumdur.
Bu barədə İnterpress.az xarici mediaya istinadən xəbər verir.
Bütün dünyada ictimaiyyətin məlumatlılığını artırmaq və havanın keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması səylərini təşviq etmək üçün 7 sentyabr 2019-cu ildən “Mavi Səma üçün Təmiz Hava Günü” kimi qeyd olunur.
2022-ci il Dünya Havanın Çirklənməsi Hesabatına görə, Çad, İraq, Pakistan, Bəhreyn və Banqladeş dünyanın ən çirkli ölkələri sırasındadır. Ən təmiz hava ölkələri Quam, Fransız Polineziyası və Bermud adalarıdır.
Dünyada havanın ən çox çirkli olduğu şəhər Taylandın Çianq Mayı olaraq göstərilib.
Avropa Statistika İdarəsinin (Eurostat) 2022-ci il məlumatlarına görə, Avropanın ən çirkli ölkəsi Bosniya və Herseqovina, sonra Şimali Makedoniya və Serbiya olub.
Dünyanın 101 ölkəsinin hava keyfiyyətini izləyən İsveçrə mərkəzli IQ Air şirkətinin dərc etdiyi hesabatda Avstraliya, Estoniya, Finlandiya, Qrenada, İslandiya və Yeni Zelandiya dünyanın ən təmiz havası olan ölkələr arasında göstərilib.
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) 2020-ci il məlumatlarına görə, havanın çirklənməsi hər il dünyada 7 milyon insanın ölümünə səbəb olur. Bu rəqəm havanın çirklənməsi nəticəsində yaranan ölümlərin siqaret və qidalanmadan yaranan ölümlərlə eyni səviyyədə olduğunu göstərir.
Digər tərəfdən Avropa Ətraf Mühit Agentliyi (EEA) 2020-ci ildə Avropa Birliyi (AB) daxilində “havadakı kiçik hissəciklərin” yaratdığı çirklənmə səbəbiylə 238 min insanın “vaxtından əvvəl” öldüyünü açıqlayıb.
AEA həmçinin qeyd edib ki, havanın çirklənməsi hər il Avropada 18 yaşdan kiçik 1200-dən çox uşaq və gəncin ölümünə səbəb olur.
ÜST standartlarına görə, bölgədəki havanın “təmiz nəfəs ala bilən hava” olması üçün incə hissəciklərin (PM2,5) dəyəri kubmetrə ən çox 5 mikroqram olmalıdır.
ÜST-nin 2022-ci ildə dərc etdiyi hesabatda dünya əhalisinin 99 faizinin keyfiyyətli hava standartlarından geridə və insan sağlamlığını təhdid edən şəraitdə yaşadığı vurğulanıb.
Məlumata görə, tədqiq edilən bütün ölkə və şəhərlərin havasında orqanizm üçün zərərli nisbətdə incə hissəciklər və azot dioksid olduğu və bu elementlərin daha çox “orta və aşağı” havada olduğu paylaşılıb.
Havadakı zərərli hissəciklərin miqdarını ölçən hesabatda PM2.5 və PM10 nisbətlərinin son 11 ildə təxminən 2000 şəhərdə 6 dəfədən çox artdığı, bu hissəciklərin ağciyərlərə və ciyərlərə daxil ola biləcəyi vurğulandı. tənəffüs yolu ilə qan dövranı və iflic və tənəffüs xəstəliklərinə səbəb olur.
Qeyd olunan hesabatda ÜST, həmçinin qarşısı alına bilən ekoloji problemlərin dünyada hər il 13 milyondan çox insanın ölümünə səbəb olması ilə bağlı məlumatları paylaşıb.
Çikaqo Universitetinin Enerji Siyasəti İnstitutunun (EPIC) nəşr etdiyi Hava Keyfiyyəti Həyat İndeksi (AQLI) hesabatında hava çirkliliyinin insan həyatına təsiri də araşdırılıb.
Hesabatda bütün ölkələr ÜST-nin havanın çirklənməsi standartlarına cavab verərsə, insanın orta ömrü 2,3 il uzadıla bilər. Bildirilib ki, bu, dünya əhalisinin ömrünü 17,8 milyard il artıra bilər.
Hava çirkliliyinin insan həyatı üçün ən böyük xarici təhdid olaraq qaldığını vurğulayan hesabatda bunun Cənubi Asiyada ən çox ölümə səbəb olduğu qeyd edilib.
Hesabatda Banqladeş, Hindistan, Nepal və Pakistanda mövcud çirklənmə səviyyəsinin davam etməsinin insan ömrünü orta hesabla 5 il azalda biləcəyinə diqqət çəkilib.
