Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin Qərbdən birdəfəlik üz çevirdiyi an 2004-cü ildə – Beslan hadisələrindən sonra baş verib.
Bu qənaətə ABŞ-nin “Washington Post” nəşrinin nüfuzlu köşə yazarı Devid İqnatius gəlib.
O, 2008-2009-cu illərdə – Corc Buş administrasiyasından Barak Obama administrasiyasına keçid dövründə yazılmış Amerikanın xarici siyasətinə dair məxfilik qrifi götürülən materiallar toplusu ilə tanış olub. Onun köşə yazısı Vladimir Putinin Qərbə münasibətinin kəskin şəkildə dəyişdiyi və indi onun çıxışlarında tez-tez eşidilən narazılığın yarandığı anı vurğulayır.
Bu an – 2004-cü il, daha doğrusu, həmin ilin sentyabrın 1-i Beslandakı məktəbdə yüzlərlə uşağın girov götürüldüyü gündür. Bundan əvvəl Putinin Buş administrasiyası ilə münasibətləri indiki ilə müqayisədə ağlasığmaz dərəcədə yaxın və isti olub. 2001-ci il 11 sentyabr hücumlarından sonra Buşa ilk zəng edənin Putin olduğu bəllidir. Müəllif qeyd edib ki, Rusiya Prezidenti ABŞ-nin “Əl-Qaidə” və “Taliban”a qarşı hərbi kampaniyasına dəstəyi sadəcə sözdə qalmayıb. 2004-cü ilin əvvəlində Şərqi Avropanın yeddi ölkəsi, o cümlədən Rusiya ilə həmsərhəd olan Baltikyanı ölkələr NATO-ya qoşulub. Bu, Putinin xoşuna gəlməsə də, bu barədə o, indiki qədər acıqlı danışmayıb.
“Rusiya narazı qalsa da, 2004-cü ildə NATO-nun 7 Mərkəzi Avropa dövlətini qəbul etməsini xüsusi qəzəb olmadan həzm etdi”, – Buş Milli Təhlükəsizlik Şurasında Rusiya üzrə direktor vəzifəsində çalışmış Tomas Qrem bildirib.
Bu xüsusiyyətlər ilk dəfə Beslandan sonra ortaya çıxdı. Çıxışında Putin birbaşa ABŞ və Qərbi çeçen separatçılarına yardım etməkdə ittiham edib. Onun üçün bunun əlaməti İlyas Axmadova ABŞ-də siyasi sığınacaq verilməsi olub. Buş administrasiyası yekunda buna əngəl olmayıb, senator Con Makkeyn Axmadovla görüşüb və Milli Demokratiya Fondu ona təqaüd təyin edib. İqnatius Belfer Mərkəzinin analitik mərkəzi tərəfindən aparılan hərtərəfli yoxlamaya istinad edərək qeyd edib ki, bütün bunlara baxmayaraq, ABŞ separatçılara birbaşa dəstək olmayıb.
Köşə yazarının hazırkı administrasiyadakı mənbələrindən biri anonim qalmaq şərtilə 2004-cü ilin “dönüş nöqtəsi” olduğunu qəbul edib: “Buna heç bir şübhə yoxdur”. Hətta o zaman Amerika kəşfiyyatı məlumat almağa başlayıb ki, Putinin ətrafındakı təhlükəsizlik qüvvələri ona Qərblə yolları ayırmağı qətiyyətlə məsləhət görməyə başlayıblar.
2004-cü ilin sonlarında Ukraynada Narıncı İnqilab başlayıb. Bu hadisə, İqnatius və onun mənbələrinə görə, Putinin yeni dünyagörüşünü gücləndirib. 2007-ci ildə o, bunu məşhur Münxen nitqində açıq şəkildə ifadə edib. 2008-ci ildə isə ABŞ-nin Rusiyadakı o vaxtkı səfiri Vilyam Börns Putinin ona verdiyi sualı məruzə edib: “Bilirsiniz ki, Ukrayna gerçək ölkə deyil?”.
“Bu “alternativ tarix” Putinin Ukraynadakı dəhşətli cinayətlərinə haqq qazandırmır. Onun qonşu ölkəyə hərbi müdaxiləsi acımasız avtoritar hökmdarın qanunsuz və əsassız hərəkəti olub. Ancaq belə bir münaqişənin köklərini qiymətləndirərkən düşmənin düşüncə tərzini başa düşmək və fəlakətə aparan yolu aydın görmək yararlıdır”, – İqnatius əlavə edib.
